Het AMIF (Asiel-, Migratie- en Integratiefonds) is een fonds dat de Europese Unie heeft ingesteld om een efficiënter beheer van de migratiestromen te verwezenlijken. Zo steunt het fonds onder andere projecten die de sociale activering van nieuwkomers van buiten de Europese Unie bevorderen en versterkt het de hulpverlening binnen de OCMW’s via specifieke opleidingen.
In het kader van het AMIF biedt CAW Oost-Vlaanderen de opleiding ‘cultuursensitief werken via Mind Spring’ aan. Dit is een gratis opleidingstraject voor OCMW-medewerkers die met vluchtelingen werken en partnerorganisaties die vluchtelingen-begunstigden van OCMW’s begeleiden. De hulpverleners leren in dit traject trauma- en andere migratiegerelateerde psychologische verschijnselen (migratieverdriet, trauma, dementie, psychose of angsten) herkennen, ontdekken hoe ze hun hulp- en dienstverlening hieraan kunnen aanpassen en hoe ze personen met die specifieke verschijnselen naar de juiste expert kunnen doorverwijzen. Philippe Spegelaere is reeds 20 jaar actief in de sociale sector en werkt momenteel als maatschappelijk werker voor het OCMW van Leuven, voor de dienst tewerkstelling. Philippe nam in 2020-2021 deel aan het opleidingstraject en deelt zijn ervaringen.
Philippe: “het is in het kader van mijn werk bij OCMW Leuven dat ik voor het eerst hoorde van Mind Spring. Ik mocht samen met een collega de opleiding ‘cultuursensitief werken’ volgen bij het CAW en nam daarna ook deel aan de opleiding tot Mind-Spring co-begeleider. Ondertussen heb ik ook al een Mind-Spring-groep mee begeleid. Met deze opleidingen wou ik mijn interesse in cultuursensitief werken professionaliseren en tools leren kennen om mee aan de slag te gaan in de praktijk.
In de opleiding ‘cultuursensitief werken via Mind Spring’ kregen we eerst een algemene inleiding over het Mind-Spring programma. In de eerste module binnen dit opleidingstraject lag de focus vooral op sensibiliseren, informeren over belangrijke thema’s en psycho-educatie. Er kwamen interessante sprekers langs met veel expertise (in bijvoorbeeld trauma-begeleiding) die hun ervaringen en bevindingen met ons deelden. De kwaliteit van de opleiding lag echt heel hoog.
In de tweede module namen we deel aan een aantal intervisiemomenten, waarbij we specifieke casussen konden bespreken. We konden hiervoor op voorhand input geven over de inhoud van de intervisie, waardoor deze momenten heel relevant en praktijkgericht waren.”
Welke thema’s vond je belangrijk? Wat blijft jou het meeste bij?
Philippe: “Voor mij was het thema van ‘transitie’ heel interessant. Nieuwkomers zitten in een bijzondere fase in hun leven waarbij ze verschillende zaken in orde moeten brengen en een nieuw leven opbouwen, terwijl ze vaak aankomen met een rugzak vol geweld en hier nog steeds met geweld in aanraking komen. Tijdens de opleiding werd dit onderwerp bespreekbaar gemaakt en kregen we hier duiding over.
Als maatschappelijk werker krijg je soms het gevoel dat een cliënt afstand houdt en niet wil meewerken in het begeleidingstraject. Vaak ontstaan er aan beide kanten frustraties. Maar als je kan begrijpen met welke achtergrond een persoon hier toekomt en voor welke uitdagingen een persoon ook hier in België komt te staan, kan je ruimte voor dialoog creëren. In de opleiding kregen we tools aangereikt om onze eigen vooroordelen te doorprikken en ons in de leefwereld van de doelgroep te verplaatsen. Als maatschappelijk assistent besef je heel goed dat het leefloon een residueel vangnet is. Het is belangrijk dat mensen de weg naar activering kunnen en willen vinden. Soms denken we bij cliënten waarmee de begeleiding moeizaam verloopt dat het een verhaal van ‘niet willen’ is, terwijl het net gaat om ‘niet kunnen’. Om dat te kunnen beoordelen moet je je echt verplaatsen in de situatie van de cliënt.
Ook in mijn job merk ik dat er blinde vlekken zijn in onze communicatie naar de doelgroep toe en in mijn kennis en kunde rond de thema’s van migratiegerelateerde psychologische verschijnselen. Ik ben natuurlijk wel opgeleid als maatschappelijk assistent en ik heb tijdens mijn loopbaan kunnen voortbouwen op de kennis uit mijn studies en expertise uit mijn ervaringen kunnen verwerven, maar ik miste een onderbouwde deskundigheid in werken met de doelgroep van vluchtelingen. Ik voelde dat ik bijkomende scholing nodig had om mijn expertise verder uit te breiden en die vond ik in het Mind-Spring-traject. De methodologie uit de opleiding is voor mij zelfs veel breder toepasbaar. Ik neem de kennis en tools uit de opleiding ook mee naar andere doelgroepen. Veel van ons cliënten zitten eigenlijk in een soort van transitie, hebben stress of moeten omgaan met trauma. In ons werk is die sensibilisering sowieso heel relevant. Zo zijn wij als maatschappelijk werker ook beter in staat om cliënten door te verwijzen naar psychologische hulpverlening.
Ik vind het daarom echt belangrijk dat wij als maatschappelijk werkers openstaan voor die sensibilisering en die vormingen volgen. Maar ik begrijp ook dat het soms moeilijk is om ruimte te maken voor die nieuwe methodologie en mentaliteit wanneer wij een hoge werkdruk kennen, want dat heeft ook als gevolg dat je begeleiding complexer wordt. Je kan niet in rechte lijn van A naar B, maar je neemt een langere weg met mogelijke omwegen. Ik ben wel overtuigd dat die weg op langere termijn een positief gevolg zal hebben. Als je daar niet over gesensibiliseerd wordt, dan sta je daar niet bij stil en blijft je vastzitten in dezelfde mentaliteit.
OCMW en Stad Leuven zetten echt in op cultuursensitief werken. Zo hebben we ook cultuursensitieve ondersteuners (CSO’ers) aangeworven. Dat zijn mensen met een migratieachtergrond of vluchtverleden die kunnen helpen om de communicatie en de relatie tussen de hulp- of dienstverlener en de cliënt verbeteren. Zij maken niet enkel de letterlijke vertaling van wat wordt gezegd maar ook de interculturele.”
Je hebt zelf ook een Mind Spring groep mee begeleid, hoe heb je dat ervaren?
Philippe: “Ik vond dat een hele fijne ervaring. Dat gaf me echt een boost in mijn job. Als co-begeleider ondersteunde ik de Mind-Spring trainer, kon ik observeren en bereidde ik een aantal ontspanningsoefeningen voor. Daarnaast keek ik ook of mensen nood hadden aan een bepaalde hulpverlening en verwees hen door. Ik voelde me echt welkom in de groep. De trainer heeft mij meteen in de groep geïntegreerd en we konden echt een goede samenwerking laten zien. Voor de ontspanningsoefeningen heb ik me toegelegd op de basics: ik toonde een aantal ademhalingsoefeningen die mensen overal kunnen toepassen. Ik heb in samenwerking met Care4refugees die oefeningen kunnen laten afspelen in het Arabisch, de taal van de groep.
Voor mij was de Mind-Spring co-begeleiding een heel creatieve en interessante periode, waarin ik de tools uit de opleiding in de praktijk kon toepassen. In mijn job geef ik vooral individuele begeleiding, maar ik geloof ook echt in de kracht en de relevantie van een leerproces in groep.
Waarom zou je dit opleidingstraject aan andere OCMW-medewerkers aanraden?
Voor mij persoonlijk was het interessant omdat het mij de theoretische achtergrond gaf waar ik nood aan had en me liet nadenken over mijn eigen denkkader in verband met de doelgroep van nieuwkomers. De opleiding gaf me de mogelijkheid om die onderwerpen bespreekbaar te maken met collega’s met die methodologische onderbouw, met dat kader. Dat is een grote sterkte: het traject biedt je de theorie en tools om collega’s mee te sensibiliseren en om zo uiteindelijk een open mentaliteit te creëren binnen je team. Ik vind het ook interessant dat de POD MI hierbij via het AMIF betrokken is: dat is een erkenning van het belang van die opleiding en die aandacht voor die thema’s en doelgroep. Wanneer zoveel mogelijk betrokkenen in de OCMW-dienstverlening gesensibiliseerd worden, komt dat onze werking alleen maar ten goede. De methodologie die je meekrijgt in het opleidingstraject kan je ook breder toepassen. De oefeningen die je ziet en de tools zijn voor veel doelgroepen relevant.
Benieuwd naar de opleidingen in het kader van het AMIF? Bekijk het volledige opleidingsaanbod op onze website.
Commentaren