Op bezoek bij de MIRIAM-groep van OCMW Balen

    Miriam is een programma dat zich richt op alleenstaande moeder in armoede. Miriam wil bijdragen tot empowerment, armoede bestrijden en het sociaal isolement doorbreken. Het project gaat uit van een holistische aanpak waarbij gefocust wordt op tien verschillende levensdomeinen. Alleenstaande moeders in armoede worden intensief individueel opgevolgd, maar een groot accent ligt op een collectieve begeleiding die minstens eenmaal om de twee weken plaatsvindt. In september 2022 ging het MIRIAM-programma voor de vierde keer officieel van start. 

    Op donderdag 9 maart mocht Hanne Jacobs van de communicatiedienst samen met de projectcoördinator van MIRIAM, Jan Surquin, en collectief begeleidingsmoment meevolgen bij de MIRIAM-groep van OCMW Balen. Deze groep startte met de MIRIAM-begeleiding in september 2022 en telt momenteel 12 mama’s. Zo verliep het:

    Jan en ik worden meteen hartelijk onthaald door de twee casemanagers en de zes aanwezige mama’s. Er hangt een ontspannen sfeer: er wordt koffie gezet, er komen wat koekjes op tafel en meer lijkt niet nodig om te beginnen aan een open en eerlijk gesprek. Er wordt veel gelachen, maar de mama’s gaan serieuze onderwerpen niet uit de weg. Verschillende thema’s komen heel ongedwongen aan bod: de complexe relaties die de moeders hebben met de vader van hun kinderen, ervaringen met de jeugdrechtbank, het al dan niet overgaan naar buitengewoon onderwijs, jezelf op de eerste plek durven zetten, problemen met verhuurders…

     

    Wonderbaarlijke kinderen

     

    Enkele mama’s hebben een lastige week achter de rug. Zo kreeg een van hen, op een contactmoment met de school te horen, dat haar zoon na dit schooljaar naar het buitengewoon onderwijs moet gaan. De mama dacht naar een gewoon oudercontact te komen en was overweldigd door dit nieuws. De anderen luisteren, geven haar de ruimte om haar verhaal te delen en erkennen haar gevoel. Maar sommigen hebben zelf ook ervaring met de overgang naar het buitengewoon onderwijs. Zij delen hun eigen verhaal om de mama gerust te stellen.

    Zo vertelt iemand dat haar dochter niet gelukkig was op haar vorige school. Het meisje vond haar draai niet in de structuur van het gewone onderwijs en veranderde daarom ook van school. “Als mama wil je uiteindelijk gewoon het beste voor je kind”, vertelt ze, “vroeger had ik een ongelukkige dochter, maar nu heb ik een wonderbaarlijk kind. Zie die verandering vooral als een andere kans.” Een andere mama vertelt hoe ook haar zoon veel rustiger is sinds hij buitengewoon onderwijs volgt. Op de nieuwe school houden ze rekening met de individuele behoeftes van haar zoon en ook het contact met de school verloopt heel vlot, wat voordien niet altijd het geval was.  

    Een van de casemanagers merkt op dat de vrouwen elkaar altijd geweldig advies geven. De groep kan  dat beamen en benadrukt hoe belangrijk het is voor hen om te weten dat andere mama’s dezelfde zaken meemaken, dat ze niet alleen staan. “Een psycholoog kent je situatie niet, die praten vanuit hun opleiding”, zegt een van hen, “hier verstaan jullie mij echt.”

    Al merkt de casemanager er wel lachend bij op dat de mama’s heel goed zijn in advies geven aan elkaar, maar minder goed in het luisteren naar hun eigen advies. Haar opmerking krijgt bijval: “We zeggen altijd tegen elkaar dat je moet zorgen voor jezelf, dat je jezelf af en toe op de eerste plek moet durven zetten, maar zelf doen we dat niet.”

    Papa zijn is geen plicht

    Niet alleen het contact met de school verloopt bij sommigen moeilijk, ook de communicatie met de vader van de kinderen loopt vaak stroef. In de ruimte vol vrouwen, op Jan na, kan al eens hartelijk gelachen worden met ‘de mannen’. Een van de casemanagers vertelt dat ze in de groep bezig was over haar huwelijk, waarbij de mama’s spontaan begonnen te lachen: “Ik was ook ooit gelukkig getrouwd”.

    Maar het is tegelijkertijd ook duidelijk dat de groep vaak voor ongemakkelijke of kwetsende situaties komt te staan. “Papa zijn is een recht, geen verplichting”, zegt een van de mama’s. Er kan niet altijd gerekend worden op de vaders. Ze zijn vaak afwezig, bijvoorbeeld op oudercontacten, en lijken niet altijd geïnteresseerd in het dagelijkse leven van hun kinderen. “De school vraagt dan aan mij waarom hij er niet is, maar dat weet ik zelf ook niet. Als mama heb je altijd die verantwoordelijkheid, word je daarop afgerekend, maar de vader mag zijn gang gaan”, zo vertelt een mama. Iemand anders vertelt dat het vaak aanvoelt als een continue strijd: met de vader, met de omgeving, met de verhuurder van de sociale woning, met de school en soms ook met je kind.

     

    Ervaringen delen, dat maakt de groep

    Tijdens het gesprek is heel duidelijk dat deze vrouwen zich op hun gemak voelen bij elkaar. Niet iedereen komt even vaak aan het woord, maar dat hoeft ook niet. De mama’s beseffen heel goed hoe speciaal de band is die ze delen. Dat was niet altijd zo vanzelfsprekend. “Ik was heel geïsoleerd, ik was echt opgesloten in mijn huis. Ik zag niemand. Het was heel moeilijk voor mij om de eerste keer naar hier te komen”, vertelt een van hen. Een van de casemanagers knikt: “Ik heb heel veel moeite moeten doen om jou te overtuigen.” Een andere mama vertelt dat ook zij heel gespannen was bij het eerste groepsmoment. “Mijn eerste vraag was: ga ik mezelf kunnen zijn?”

    Sommigen kenden elkaar oppervlakkig, maar kenden elkaars verhaal niet. Ze voelden zich aanvankelijk een beetje ongemakkelijk of zelfs beschaamd bij het zien van die bekende gezichten. “Maar dan begin je te vertellen”, zegt een mama, “en je ontdekt: wij zitten op dezelfde golflengte, we zitten in hetzelfde schuitje.” Al snel zat het groepsgevoel goed in Balen. De sterkte van de groep zit volgens henzelf in hun openheid: “Ervaringen delen, dat maakt de groep.” De casemanagers hebben daarbij ook gezorgd voor een veilige omgeving. Bij het eerste groepsmoment legden ze heel duidelijke afspraken vast op papier. Ze bouwden ook echt een vertrouwensband op met de vrouwen, zowel tijdens die groepsmomenten als tijdens de individuele begeleiding. “Dat is anders dan bij de andere maatschappelijk werkers, ik heb nog nooit zo’n band gehad met iemand van het OCMW”, bevestigt een mama.

    De casemanagers merken tegelijk op dat de MIRIAM-groep ook voor hen persoonlijk en in hun werk bij het OCMW een grote meerwaarde inhoudt. “Als maatschappelijk werker heb je vaak niet de tijd om verder te gaan dan de administratie”, zo zegt een van hen. De MIRIAM-werking heeft volgens haar ook voor de ruimere OCMW-werking al veel betekend. “Veel collega’s zijn jaloers op ons en het werk dat we doen”, vertellen de casemanagers trots. “Het heeft voor hen en voor het OCMW-bestuur duidelijk gemaakt hoe waardevol het kan zijn om te vragen: met welk verhaal komt iemand hier? En wat kunnen wij doen als OCMW om dat verhaal beter te maken?”

    POWERGIRLS

     

    Sinds september is het verhaal van de mama’s al sterk veranderd. Voor sommigen vormt de MIRIAM-groep de eerste stap uit sociale isolatie. De meeste mama’s horen of zien elkaar ook buiten de MIRIAM-groepsmomenten. Ze hebben samen een Whatsapp-groep waarin ze elkaar tussen de bijeenkomsten door blijven steunen en aanmoedigen onder het motto ‘POWERGIRLS’. Daarnaast wordt Whatsapp gebruikt voor praktische zaken: wanneer iemand hulp nodig heeft bij een verhuis bijvoorbeeld. Sommige mama’s spreken af bij elkaar thuis met de kinderen. De casemanagers planden daarbij enkele activiteiten met de groep (en de kinderen): een Halloween-wandeling, een nieuwjaarsreceptie en een informatiemoment over de UiTPAS. Binnenkort komt een psychotherapeute langs, zelf ook een mama.

    “Ik heb hen echt nodig. Soms voel ik me onzeker, maar dan krijg ik berichtjes: ‘je kan dat!’, dan voel ik me enorm gesteund”, vertelt een mama. Empowerment uit zich in vele vormen in de MIRIAM-begeleiding. In de groep leren de vrouwen hun eigen sterktes en talenten kennen. Een van de mama’s begon aan een opleiding, een andere nam ontslag op een van haar jobs… Iedereen zette belangrijke stappen. Ze voelen zich trots op hun traject. Dat is wat MIRIAM voor hen betekent: aan jezelf werken, trots zijn op jezelf, ervaringen delen, elkaar steunen, schouderklopjes geven en krijgen, maar ook je eigen valkuilen leren herkennen en fouten mogen maken.

    En wat erna? Daar hebben sommigen wel wat schrik voor. “Als jullie niemand vinden voor de volgende groep, komen wij graag terug,” lacht een mama. Maar ze meent het ook, ze wil niet dat de MIRIAM-begeleiding stopt. “Maar we laten elkaar niet los”, drukken de casemanagers hen op het hart. Ze denken zelf om een ‘mamacafé’ te organiseren met de huidige en toekomstige MIRIAM-groep. Het moment eindigt met heugelijk nieuws: een van de casemanagers verwacht zelf ook een kindje. De mama’s reageren enthousiast: “Oh dan begin ik een kinderopvang!”, lacht een van hen. En meteen krijgt ze de bevestiging van de groep, zoals alleen echte powergirls dat kunnen: “Jij zou dat keigoed doen!”.