Getuigenis REMI: Karine Marien, diensthoofd sociale dienst - OCMW Kontich
Artikel
Wanneer en waarom zijn jullie begonnen met REMI?
De start van het REMI-project vindt zijn oorsprong in ons meerjarenplan van 2020-2025. Een van de acties uit het plan was het huidige sociale toelagen-systeem evalueren en hervormen in functie van veranderde noden en behoeften én dit met het oog op een kwaliteitsvolle, laagdrempelige en objectieve toekenningsprocedure. Tot dan kenden we een verouderd systeem van toekenningsvoorwaarden van gemeentelijke toelagen. Wij hadden tegelijkertijd ook verouderde steunnormen op de sociale dienst voor toekenning van aanvullende financiële steun. Die twee zaken hebben ons aan het denken gezet om een nieuwe objectieve maatstaf te zoeken om behoeftigheid in kaart te brengen op basis van de huidige noden en nieuwe tendensen binnen onze maatschappij. In onze zoektocht kwamen we dan uit bij de referentiebudgetten en REMI-tool van CEBUD. Wij vonden dat een hele bruikbare tool omdat deze op een wetenschappelijk onderbouwde manier de behoeftigheid vaststelt voor verschillende gezinstypes. Ook de indexaanpassingen en het welvaartsvast maken van de referentiebudgetten is een enorme troef !
Voor ons waren dat de belangrijke uitgangspunten. Zo ontstaat er geen discussie over wat bijvoorbeeld een gezin met twee kinderen nodig heeft om een menswaardig leven te kunnen leiden. Voordien waren de bedragen eerder een subjectieve interpretatie van maatschappelijk werkers of BCSD-leden. Met REMI-tool konden we naar een uniform en transparant systeem gaan , waarbij we veel enthousiasme ervaarden zowel vanuit de sociale dienst alsook op het beleidsniveau.
We gingen van start met een kleine werkgroep die samen de hervorming van de huidige steunnormen naar dit nieuwe systeem uitwerkten. Na de vele verkenningen op beleidsniveau startte de werkgroep in augustus 2022 met een proeflicentie van de REMI-tool voor 3 maanden. Voor de implementatie van de REMI-tool is het van belang dat er ook een enthousiasme is vanuit de sociale dienst zelf. Tijdens deze periode konden we steeds rekenen op een heel aangename en professionele samenwerking met CEBUD. Ze hielpen ons bij problemen en gaven ook nuttige tips om de tool optimaal te gebruiken.
Op 17/10/2022, de internationale dag voor uitroeiing van de armoede werd de hervorming van de gemeentelijke toelagen en de opstart van de referentiebudgetten met implementatie van de REMI-tool formeel goedgekeurd op de raad voor maatschappelijk welzijn. We zouden formeel van start gaan op 01/1/2023!
In december 2022 gaf CEBUD een interne opleiding in house voor al onze medewerkers. Het is immers de bedoeling dat naast de werkgroep elke maatschappelijk werker leert werken met de tool. Om deze nieuwe uitdaging werkbaar te houden voor de huidige workload van onze medewerkers besloten we om het gebruik van de REMI-tool in fasen uit te rollen. We starten in eerste instantie bij de gerechtigden op de oude gemeentelijke toelagen die ophielden te bestaan vanaf 01/01/2023. Vanaf januari 2023 konden deze burgers een afspraak maken om een basisdossier in REMI te laten opstellen. Daarnaast gebruiken we REMI ook als behoeftigheidstool voor alle nieuwe aanvragen voor maatschappelijke dienstverlening. Binnen een 6 tal maanden plannen we een evaluatie van deze tool en koppelen dit terug op beleidsvlak. Vanaf 2025 willen we dan de REMI-tool verder uitrollen naar de bredere bevolking.
Het besluit om klein te starten en zo verder te kunnen groeien is zeker een aanrader. Zo geven we zowel de sociale dienst als de BCSD-leden voldoende tijd om de tool in al zijn facetten professioneel te kunnen inzetten zodat de burgers een nog betere en kwalitatievere hulpverlening mogen verwachten in Kontich !
Welke meerwaarde heeft de REMI-tool voor jullie dienstverlening?
Uniformiteit en transparantie ervaren wij als een grote sterkte bij deze REMI-tool . Het bespaart ons immers veel discussies. De tool is ook veelzijdig te hanteren: zo gebruiken we REMI ook als tool om de al dan niet terugvorderbaarheid van maatschappelijks dienstverlening te bepalen. Als een gezin behoeftig is en de inkomsten niet kan verhogen of de kosten niet kan verlagen, streven we ernaar om aanvullende steun niet terugvorderbaar te stellen bij de bespreking op het BCSD..
Ook een meerwaarde is dat je aan burgers heel duidelijk kan motiveren waarom je bepaalde beslissingen neemt bij de toekenning van maatschappelijk dienstverlening. Wanneer we een steunaanvraag weigeren, hebben we een geobjectiveerde analyse om aan te tonen waarom we de maatschappelijke dienstverlening niet toekennen. Er is een uniformiteit die werkt naar cliënten toe maar ook naar de maatschappelijke werkers die telkens individueel een sociaal onderzoek uitvoeren, alsook naar het comité die hierin beslissingen dienen te nemen. Wanneer we dossiers bespreken op het comité kunnen we immers onderbouwd argumenteren om al dan niet financiële steun te verlenen.
Voor de maatschappelijk werkers is het leren werken met de REMI wel een nieuwe uitdaging. Zij ervaren het als een gebruiksvriendelijke tool. Na een 2 tal uurtjes kan je er al vrij vlot mee aan de slag. Aanvankelijk vraagt het een extra tijdsinvestering. De werkgroep ging tijdens de proefperiode aan de slag met de kinderziektes en de uitzonderlijke gevallen die we in de praktijk tegenkomen, waarbij we de tool niet steeds correct konden gebruiken. Deze situaties kunnen steeds gemeld worden aan CEBUD met vraag voor ondersteuning en aanpassingen !
Op lange termijn vormt het gebruik van de REMI-tool zeker geen extra werklast, want maatschappelijk werkers doen momenteel ook al een financieel sociaal onderzoek. Het vraagt vooral enthousiasme en bereidheid om te leren werken met REMI. Daarom is het belangrijk om een goed draagvlak vooraf te creëren, zowel op de werkvloer als bij het beleid. In Kontich wordt er vanuit de werkgroep een wekelijk permanentiemoment voorzien voor alle collega’s die nog REMI-vragen hebben of ondersteuning wensen in het opmaak van een dossier.
Waarom zou je REMI al dan niet aanraden aan andere OCMW’s?
Werken met referentiebudgetten en de bijbehorende REMI-tool zou ik zeker aanraden voor alle lokale besturen, groot of klein ! Hiermee realiseren we immers een uniforme toepassing van criteria rond behoeftigheid en de toekenning van maatschappelijke dienstverlening. Ook voor cliënten is het een win-winsituatie als zij dezelfde aanpak vaststellen bij bepalen van behoeftigheid bij bijvoorbeeld een verhuis naar andere gemeente. We merken dat sommige besturen het financiële aspect soms ervaren als een drempel voor de implementatie. Wij hanteren de toekenning van de aanvullende financiële steun echter als het laatste vangnet.
Het volgende stappenplan passen we steeds toe bij de opstart van een REMI-dossier:
1.uitputten van alle rechten op andere inkomsten
2. nagaan of de inkomsten kunnen verhoogd worden
3. nagaan of bepaalde kosten kunnen verlaagd worden (bijvoorbeeld energiebesparende maatregelen, sociale huisvesting)
4. bieden van immateriële ondersteuning die de financiële redzaamheid van kwetsbare gezinnen verbetert.
Het is dus niet louter toekennen van een aanvullende financiële steun wanneer iemand behoeftig is. Het is veeleer het wetenschappelijk onderbouwen van het sociaal onderzoek met focus op een belangrijke pijler nl.rechtenverkenning!