Toelage voor participatie en sociale activering

Het inzicht groeit dat hardnekkige verschillen in welvaart ook samenhangen met verschillen in sociaal kapitaal dat gedefinieerd wordt als een geheel van netwerken, gedeelde normen en waarden en verstandhoudingen die de samenwerking binnen en tussen groepen vergemakkelijkt waardoor de gezamenlijke doelstellingen effectiever bereikt worden.

De sociale relaties die mensen hebben bepalen in grote mate mee de (im)materiële bronnen waar zij toegang toe hebben en daaruit afgeleid hun mogelijkheden tot maatschappelijke integratie en participatie aan de samenleving. Deze maatregel wil de kansarmen in het sociale leven betrekken, door ze te laten deelne-men aan cultuur, sport en de nieuwe informatie- en communicatietechnologie.

Wanneer de doelgroep meer buiten en onder de mensen komt, kan dit een opstap vormen voor het volwaardig kunnen meepraten, kunnen deelnemen aan de samenleving. De initiatieven die door deze maatregel worden ondersteund, zijn dan ook duidelijk onderscheiden van een welbepaald professioneel inschakelingstraject. Het gaat als het ware om een fase die daaraan voorafgaat, en waarin de deelnemers weerbaarheid en zelfzekerheid ontwikkelen. De rol van het OCMW hierin is dat het de doelgroep definieert, de projecten formuleert, en de deelnemers in contact brengt met de aanbieders.

Het OCMW krijgt middelen ter beschikking waarmee het de actieve of passieve deelname door de doelgroep aan activiteiten of manifestaties kan stimuleren. Het kan dit doen door een individueel voordeel toe te kennen, zoals de tussenkomst in de kosten voor een toegangsticket, maar het kan ook een collectief voordeel toekennen door een manifestatie te ondersteunen die zich (niet exclusief) tot de doelgroep richt.

Het OCMW kan bijzondere prioritaire doelgroepen definiëren die de voorkeur genieten bij de toekenning van het voordeel. Hoe dan ook dient de verdeling van het voordeel over de doelgroep redelijk en billijk te zijn.

Lijst activiteiten participatie en sociale activering

Meer info op Primabook, de documentatieruimte van de POD MI

Lijst activiteiten participatie en sociale activering - update september 2022
lijst_activiteiten_psa_actualisering_09_2022.xlsx (XLSX, 34.86 kB)
  • Wat is het doel van de toelage voor participatie en sociale activering ?

    Het doel van de toelage is tweeledig :

    • enerzijds het verhogen van de zelfredzaamheid, de weerbaarheid en de maatschappelijke betrokkenheid van de OCMW-gebruikers en het doorbreken van hun sociaal isolement door hen bepaalde vaardigheden bij te brengen en hen aan te moedigen om deel te nemen aan maatschappelijk zinvolle activiteiten;
    • anderzijds het bestrijden van kinderarmoede door het verlenen van psychologische ondersteuning, onderwijsondersteuning, pedagogische ondersteuning, paramedische ondersteuning en het financieren van de deelname aan sociale programma’s.
  • Wat is het onderscheid tussen sociale en professionele activering ?

    Met de zesde Staatshervorming werd de bevoegdheid van professionele activering overgeheveld naar de Gewesten. Bijgevolg kunnen er vanuit het federale niveau geen initiatieven meer gefinancierd worden die onder het bevoegdheidsdomein ‘professionele activering’ vallen.

    De grens tussen professionele en sociale activering wordt hierbij als volgt getrokken:

    • vallen onder sociale activering: vooropleidingen en workshops gericht op het ontwikkelen en bijbrengen van algemene vaardigheden, alsook vaardigheden die voorbereiden op een professioneel traject (vb. werken rond taal, zelfvertrouwen en positief zelfbeeld, rond (arbeids)attitude, stiptheid, leren omgaan met gezag, rond communicatievaardigheden, mobiliteit, sollicitatietraining, …) → kosten komen in aanmerking voor de toelage voor participatie en sociale activering
    • vallen onder professionele activering: vooropleidingen die uitsluitend gericht zijn op het verwerven van beroepsspecifieke vaardigheden (vb. vooropleiding bouw, horeca) en eigenlijke beroepsopleidingen → kosten komen niet in aanmerking voor de toelage voor participatie en sociale activering aangezien ze zich volledig op het domein van de professionele activering bevinden
  • Wat wordt begrepen onder “collectieve module” ?

    Collectieve modules worden in de context van de toelage voor participatie en sociale activering gedefinieerd als een samenhangend geheel van meerdere activiteiten die in groepsverband worden uitgevoerd met het oog op het bereiken van een welbepaald doel (= trajectmatige benadering). Het aspect van de groepsdynamiek is hierbij zeer belangrijk. De deelnemers worden in functie van het thema en het beoogde resultaat geselecteerd onder de OCMW-gebruikers.

    Het is de bedoeling dat een deelnemer aan een collectieve module een zekere kennis, vaardigheid, inzicht, gedragsverandering, … verwerft die hij in zijn dagelijks leven kan toepassen. Dat hij met andere woorden evolueert, een zekere vooruitgang boekt, hij na afloop van de collectieve module verder staat dan bij de aanvang ervan. Met “een meetbare vooruitgang geboekt hebben” wordt dan ook de vaststelling van een positieve evolutie bedoeld die terug te voeren is op het deelnemen aan een collectieve module.

    Voorbeelden van dergelijke modules zijn cursussen en workshops rond budgetbeheer, gezonde voeding, taalverwerving, attitudetraining, omgaan met gezag, zelfstandig het openbaar vervoer nemen, opwaarderen van het zelfbeeld …

    Eénmalige groepsactiviteiten, zoals uitstappen of bijeenkomsten (vb. Sinterklaasfeesten), worden niet als collectieve modules beschouwd omdat er hier geen sprake is van een trajectmatige aanpak. Ze kunnen wel geplaatst worden binnen het luik 'bevorderen van maatschappelijke participatie'.

  • Wie behoort tot de doelgroep van de toelage voor participatie en sociale activering?

    De toelage kan ingezet worden voor de gebruikers van het OCMW in de ruime zin, dit wil zeggen iedere persoon die gebruik maakt van gelijk welke vorm van openbare dienstverlening die behoort tot de opdrachten van het OCMW. Die dienstverlening moet in de ruimst mogelijke betekenis begrepen worden. Men mag het gebruik van de toelage dus niet beperken tot personen die recht hebben op een leefloon (of een andere sociale uitkering).

    Personen die geen recht hebben op leefloon maar toch een beroep doen op een dienstverlening van het OCMW (voorbeelden: kinderdagverblijf, poetshulp, thuismaaltijden, woonzorgcentrum, serviceflats, advies en administratieve hulp bij het verwerven van een uitkering, budgetbegeleiding, het Sociaal Gas- en Elektriciteitsfonds,  tewerkstelling met toepassing van artikel 60, §7,…) of die bij het OCMW slechts één enkele tussenkomst aanvragen in het kader van deze toelage (bijvoorbeeld: aanvraag voor de ten laste neming van een sportabonnement,…) kunnen dus eveneens van deze maatregel genieten.

    Wel moet het feit dat ze OCMW-gebruiker zijn aantoonbaar zijn via bepaalde bewijsstukken (bijvoorbeeld inschrijving in het register, beslissing, elementen uit het sociaal dossier, ...).

    Het komt aan het OCMW toe om de staat van behoeftigheid van de persoon na te gaan en om de billijkheid af te wegen bij het toekennen van een welbepaald voordeel.

    De hierna opgesomde personen behoren niet tot de doelgroep :

    • personen die onwettig op het grondgebied verblijven;
    • personen van wie de kwetsbare toestand niet kan worden aangetoond in het sociaal onderzoek van het OCMW in het kader van een aanvraag voor individuele steun;
    • asielzoekers en niet begeleide minderjarige vreemdelingen die in een lokaal opvanginitiatief verblijven overeenkomstig de wet van 12 januari 2007 betreffende de opvang van asielzoekers en van bepaalde andere categorieën van vreemdelingen. De toelage vanuit FEDASIL om de kosten van deze bewoners te dekken, moet ook worden gebruikt om de kosten te dekken in het kader van activiteiten ter bevordering van de maatschappelijke participatie en sociale activering.
  • Hoe moet de financiering worden geregeld van een activiteit die zich tot een gemengd publiek richt?

    Enkel de financiering van activiteiten bestemd voor het doelpubliek wordt ten laste genomen door de toelage voor participatie en sociale activering.

    Wanneer de activiteit bestemd is voor een publiek dat samengesteld is uit personen waarvoor het OCMW wel en niet kan tussenkomen in de kosten, moet als volgt gehandeld worden:

    1. Het aantal begunstigden dat deelneemt aan de activiteit kan duidelijk worden vastgesteld (voorbeeld : groep van 20 personen waarvan er 6 tot de doelgroep behoren; 6/20 van de uitgave mag op de toelage worden aangerekend)
    2. Het publiek dat deelneemt aan de activiteit is gemengd en niet bepaald : het OCMW past een verdeelsleutel toe op basis van een raming van het aantal personen dat tot het doelpubliek van het OCMW behoort (bijvoorbeeld 30% van de deelnemers wordt geacht tot de doelgroep van het OCMW te behoren; 3/10 van de uitgave mag op de toelage worden aangerekend)
  • Wat wordt begrepen onder investering ?

    Met investeringsuitgaven worden uitgaven bedoeld voor de aanschaf van goederen die langer dan één jaar worden gebruikt en in de OCMW-boekhouding worden afgeschreven, dit in tegenstelling tot verbruiksgoederen die als werkingskosten worden afgeboekt. Uitgaven voor investeringen komen niet in aanmerking voor de toelage voor participatie en sociale activering.

    Uitgaven ten voordele van OCMW-gebruikers voor de aanschaf van goederen die langer dan één jaar worden gebruikt, worden niet beschouwd als investeringsuitgaven maar als een vorm van maatschappelijke dienstverlening. Het OCMW is hierbij vrij om de omvang van de tussenkomst te bepalen, voor zover het toegekende voordeel billijk is.

  • Wanneer veel gegevens moeten ingevoerd worden voor de jaarlijkse verantwoording van de toelage voor participatie en sociale activering, kunnen de OCMW’s gebruik maken van een welbepaalde tabel. Waar is die tabel te vinden ?

    De tabel wordt ter beschikking gesteld van de OCMW's op de website van de POD Maatschappelijke Integratie in de vorm van een Excelbestand en dit telkens bij het begin van het toelagejaar zodat de OCMW’s deze tabel in de loop van het jaar kunnen invullen. Dit Excelrekenblad kunt u terugvinden op : https://www.mi-is.be/nl/tools-ocmw/uniek-jaarverslag, onder het tabblad “Document”.

    Wanneer het OCMW ervoor kiest om van deze tabel gebruik te maken, moet de tabel voor de volledige maatregel worden gebruikt. Het is niet mogelijk een deel via het daartoe voorziene formulier in de toepassing van het Uniek Jaarverslag en een deel via de tabel in te vullen.

    Enkel de tabel die online ter beschikking wordt gesteld, wordt aanvaard.