Om in aanmerking te komen voor aanvullende financiële steun (AFS) moet de gerechtigde zich engageren om mee te werken aan zijn/haar activeringstraject, tenzij dit om gezondheids- of billijkheidsredenen niet kan, de persoon reeds in een activeringstraject zit of al (deels) aan het werk is.
De REMI tool zal op basis van een vergelijking van de inkomsten en minimaal noodzakelijke uitgaven van de gerechtigde een negatief of positief saldo berekenen. Wanneer blijkt dat de gerechtigde een negatief saldo en dus een financieel tekort heeft, moet dit niet noodzakelijkerwijs worden uitgekeerd als AFS, maar moet gezien worden als het startpunt van de begeleiding.
Aan de hand van de REMI-tool wordt bekeken hoe dit tekort kan worden weggewerkt en welke begeleiding kan geboden worden om de gerechtigde te ondersteunen om zijn zelfredzaamheid te verhogen.
Deze begeleiding vertaalt zich in een activeringstraject en kan erop gericht zijn om het inkomen te verhogen aan de hand van een traject naar tewerkstelling maar kan er ook op gericht zijn om drempels die een volwaardige deelname aan de samenleving verhinderen, weg te werken en te werken aan bv. taal, persoonlijke ontwikkeling, budgetbeheer, …. De maatschappelijk werker is het best geplaatst om de inhoud van het activeringtraject samen met de betrokken persoon/gezin te bepalen.
Het activeringstraject kan geformaliseerd worden aan de hand van een GPMI of een ander begeleidingsinstrument dat het OCMW zelf kiest.
Het OCMW bepaalt zelf de doelgroep waarvoor REMI wordt toegepast. Gezien het moeilijk is om een activeringstraject op te zetten voor personen die éénmalig een hulpvraag komen stellen, kan het OCMW ervoor kiezen om REMI niet toe te passen voor deze doelgroep. Indien ook voor deze doelgroep REMI wordt toegepast, kan het OCMW beslissen om voor deze doelgroep geen activeringstraject op te starten omwille van billijkheidsredenen.
Bij de verantwoording zal het OCMW moeten aangeven of er al dan niet een activeringstraject werd opgezet
De POD MI zal zowel een financiële als een kwalitatieve controle uitvoeren. Er zal een kruiscontrole worden uitgevoerd tussen de gegevens de behoeftediagnose zoals uitgevoerd door het REMI-instrument en de verklaringen van de OCMW's in het Uniek Jaarverslag. Het doel van deze controle is na te gaan of het gesubsidieerde bedrag niet hoger is dan het negatieve saldo zoals berekend door de REMI-tool. Daarnaast zullen de gebruikelijke controles op het gebruik van subsidies worden uitgevoerd, d.w.z. of er een besluit tot subsidieverlening is genomen en of de betalingen binnen de subsidieperiode vallen.
Het gebruik van het REMI-instrument is een voorwaarde voor het verkrijgen van bijkomende steun van de POD MI. Daarom zal tijdens de controle daadwerkelijk worden nagegaan of het REMI-instrument voor de steunverlening is gebruikt.
De POD MI analyseert momenteel de rapportagemodaliteiten zodat de codering in het Uniek Jaarverslag voor de OCMW's zo eenvoudig mogelijk is. Informatie over de wijze van rapportering zal zo spoedig mogelijk worden meegedeeld.
Wanneer de maatschappelijk werker de REMI-tool samen met de gerechtigde invult, verwerft deze vaak een beter inzicht in zijn huishoudbudget en kan hij/zij meezoeken naar haalbare wegen om zijn budget in evenwicht te brengen en naar welke stappen hij hiervoor zelf kan nemen. Onderzoek heeft immers aangetoond dat wanneer de gerechtigde zelf meedenkt over mogelijke oplossingen en zijn rol hierin, effectiever blijkt dan methodieken waarbij maatregelen extern worden voorgesteld of opgelegd.
Wanneer alle opties zijn afgevinkt en alle bestaande maatregelen zijn uitgeput, maar er blijft nog steeds een structureel financieel tekort, wordt aangeraden om dit negatieve saldo volledig (tijdelijk) bij te passen door middel van aanvullende financiële steun. Deze aanvullende financiële steun komt dan bovenop alle andere toelages (zoals bv. de toelage participatie en sociale activering, energiefonds, …) en sociale voordelen die de cliënt al ontvangt maar die – zoals blijkt uit de REMI tool – onvoldoende zijn om volwaardig te kunnen deelnemen aan de samenleving. Op deze manier krijgt de gerechtigde meer financiële ruimte en kunnen er andere lange termijnoplossingen worden bekeken om uit de armoede te geraken.
Tijdens dit proefproject in 2023-2024 wordt deze aanvullende financiële steun op basis van REMI gesubsidieerd door de federale overheid. De gesloten enveloppe kan zowel worden gebruikt voor éénmalige als voor langdurige aanvullende financiële steun (AFS), maar mag het negatief saldo niet overschrijden. De REMI-toelage kan niet worden aangewend om aanvullende steun in natura te financieren. Het OCMW kan ervoor kiezen om AFS toe te kennen zonder deze te binden aan specifieke uitgaven of kan afspraken maken met de gerechtigde over de bestemming van de AFS (vb. om huur-, energie, -school- , medische facturen te betalen). Dit kan ook betekenen dat de AFS wordt gebruikt om openstaande facturen te betalen. Het komt aan het OCMW toe om op te volgen of de middelen werden besteed waarvoor ze bedoeld zijn.
De REMI-toelage kan zowel voor éénmalige als voor langdurige AFS gebruikt worden. Het OCMW bepaalt zelf, in functie van de budgettaire ruimte die het OCMW hiervoor kan/wil vrijmaken, of het na uitputting van de REMI-toelage nog AFS toekent uit eigen middelen.
Het OCMW behoudt dus lokale autonomie en kiest zelf wanneer en hoe er AFS wordt uitgekeerd. Hoe wordt omgegaan met de output van REMI/REDI moet worden afgesproken op het niveau van het OCMW. Het expertisecentrum voor Budget en Financieel Welzijn ontwikkelde zelf een afsprakenkader waarin de courante praktijken van huidige REMI gebruikers en het advies van de onderzoekers wordt beschreven. Dit kan worden gebruikt ter inspiratie en ondersteuning voor het ontwikkelen van een eigen lokaal afsprakenkader.